Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Inowrocławiu

POSTANOWIENIE

Dnia 16 września 2016 roku

Sąd Rejonowy w Inowrocławiu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSR Marcin Sroczyński

Protokolant:

starszy sekretarz sądowy Joanna Operacz-Nizioł

po rozpoznaniu w dniu 9 września 2016 roku w Inowrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku E. K.

z udziałem (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą we W.

o uchylenie się od skutków prawnych nie złożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku po J. K. (1)

postanawia:

1.  oddalić wniosek,

2.  kosztami postępowania obciążyć wnioskodawcę i uznać je za uiszczone.

SSR Marcin Sroczyński

UZASADNIENIE

W dnia 11 marca 2015 roku wnioskodawczyni E. K. wniosła o zatwierdzenie na mocy art.1019 § 2 k.c. w zw. z art. 84 § 1 k.c. zdanie pierwsze i § 2 k.c. w zw. z art. 690 k.p.c. uchylenia się od skutków prawnych niezachowania terminu do złożenia oświadczenia określonego w art. 1012 k.c. odnośne spadku po J. K. (1) zmarłym dnia 2 maja 2012 roku w I., ostatnio zamieszkałym w I. oraz przyjęcie oświadczenia o odrzuceniu spadku po zmarłym J. K. (1). W uzasadnieniu wniosku wnioskodawczyni wskazała, iż spadkodawca J. K. (1) zmarł w dniu 2 maja 2012 roku w I. i ostatnio zamieszkiwał w I.. Spadkobiercami ustawowymi spadkodawcy były jego córki E. K. i D. S.. Wnioskodawczyni zamieszkiwała razem ze spadkodawców tak więc mimo, iż regularnie wyjeżdżała za granicę nawet na kilkumiesięczne pobyty u swej córki A. K. znała ogólną sytuację życiową swego ojca. Żył skromnie, ale jednocześnie nie miał żądnych długów, utrzymywał się z emerytury. Spadkodawca nigdy nie korzystał z żadnych instytucji bankowych, parabankowych, ani innych podmiotów im podobnych- nie miał rachunku bankowego, a emerytura przynoszona była przez listonosza. Sposób życia spadkodawcy nie zmienił się również po dacie wskazanej jako data zaciągnięcia pożyczki, nie poczynił on zakupów żadnych nowych rzeczy ( niezależnie od ich wartości ), prowadził dotychczasowe ustatkowane życie emeryta, jednocześnie z drugiej strony ponieważ rata kredytu była bliska wysokości jego emerytury to wnioskodawczyni nie zauważyła aby ograniczał on swoje dotychczasowe wydatki, nie prosił on również wnioskodawczyni o żadną pomoc materialną. Dopiero z przedsądowego wezwania do zapłaty z dnia 8 października 2014 roku wystosowanego przez Kancelarię (...) w imieniu (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą we W. wnioskodawczyni dowiedziała się, że spadkodawca zawarł umowę pożyczki ( kredyt konsumencki) nr (...) z dnia 5 stycznia 2012 roku. W lokalu zamieszkiwanym przez spadkodawcę, pomimo tego, że wnioskodawczyni przeglądała wszystkie rzeczy zmarłego jak również robiła w nim następnie generalne porządki nie znalazła żadnych dokumentów, które dotyczyłyby jakichkolwiek zobowiązań spadkodawcy. Spadkodawca nie korzystał z innych pomieszczeń niż jego mieszkanie, w tym nie składował nigdzie indziej swoich rzeczy. W rozmowach, które prowadziła wnioskodawczyni ze spadkodawcą w 2012 roku nigdy nie mówił on o żadnych zaciągniętych przez siebie zobowiązaniach. Również zdaniem sąsiadów nic nie wskazywało na to, aby spadkodawca żył ponad stan lub aby się zadłużał. Wnioskodawczyni rozmawiała również ze swoją siostrą D. S. o sytuacji ich ojca przed śmiercią – również z tych rozmów nie wynikało, że miał on jakieś zadłużenie lub aby istniała potrzeba uregulowania jakichkolwiek po nim zobowiązań. Jednocześnie siostra wnioskodawczyni chciała aby mieszkanie, które zamieszkiwał spadkodawca było sprzedane, co było przyczyna dalszych rozmów mających uregulować sytuację po spadkodawcy ocenianą odmiennie przez obie strony sporu. Z ruchomości spadkodawcy pozostały praktycznie jedynie rzeczy, które nie przedstawiały żadnej wartości materialnej – wnioskodawczyni chciała przekazać je do opieki społecznej. Po otrzymaniu wezwania do zapłaty wnioskodawczyni podjęła próbę wyjaśnienia sytuacji zadłużenia z instytucją udzielającą pożyczki. W przesłanej jej odpowiedzi wskazane zostało, iż siostra wnioskodawczyni już 9 maja 2012 roku zgłosiła śmierć spadkodawcy instytucji udzielającej mu pożyczki o czym nie poinformowała wnioskodawczyni. Siostra wnioskodawczyni po śmierci spadkodawcy mając klucz do jego mieszkania, zabrała klucz do jego skrzynki pocztowej i odbierała cała korespondencję przychodzącą na dotychczasowy adres spadkodawcy. Korespondencję do wnioskodawczyni odnosiła do mieszkania spadkodawcy. Z uwagi na brak reakcji na żądanie zwrotu klucza do skrzynki, wnioskodawczyni wymieniła zamek w skrzynce pocztowej i od tego czasu albo ona albo osoba przez nią upoważniona odbierała bezpośrednio i regularnie pocztę. W ten też sposób wnioskodawczyni otrzymała wskazane wezwanie do zapłaty. Gdyby wnioskodawczyni wiedziała o tym, iż zmarły pozostawił długi spadkowe to z pewnością odrzuciłaby spadek, a w szczególności z uwagi na wielkość zadłużenia. Natomiast gdyby wnioskodawczyni mogła przypuszczać lub miałaby chociażby wątpliwości, co do istnienia długów spadkowych to z pewnością wyjaśniłaby sprawę również w tym zakresie, a w przypadku jakiejkolwiek niepewności odrzuciłaby spadek, albowiem rzeczy pozostawione przez spadkodawcę nie przedstawiały żadnej wartości materialnej, a mogły mieć ewentualnie jedynie wartość sentymentalną.

Postanowieniem z dnia 27 marca 2015 roku Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestnika (...) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą we W.. Pismem z dnia 5 października 2015 roku uczestnik wniósł o oddalenie wniosku. Wskazał, iż w przedmiotowej sprawie nie zachodzą podstawy do zastosowania art. 1019 k.c. Wnioskodawczyni nie dołożyła należytej staranności w zakresie ustalenia co wchodzi w skład masy spadkowej po zmarłym, więc uchylenie się od skutków niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku nie jest możliwe. Uczestnik wskazał, iż ojciec wnioskodawczyni zaciągnął w dniu 5 stycznia 2012 roku w (...) pożyczkę, której nie spłacił. Ponadto z wniosku o przyznanie pożyczki, wynika iż spadkodawca posiadał też inne zadłużenia. Posiadał również rachunek oszczędnościowo – rozliczeniowy ( na który przelano kwotę przyznanej pożyczki oraz na który wpływała emerytura spadkodawcy). W rzeczach pozostawionych przez spadkodawcę musiały się znajdować dokumenty wskazujące na pozostawione przez ojca wnioskodawczyni długi oraz na posiadany (...). Biorąc pod uwagę powyższe, twierdzenie że wnioskodawczyni nie miała podstaw by podejrzewać, że zmarły mógł zaciągnąć zobowiązanie w instytucji udzielającej pożyczek w ocenie uczestnika należy uznać za niewiarygodne. Poprzestanie na pozbawionym jakichkolwiek konkretnych podstaw przypuszczeniu dotyczącym stanu majątkowego nie może być uznane za błąd istotny, ale za brak należytej staranności.

Postanowieniem z dnia 21 sierpnia 2015 roku Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestnika D. S..

Uczestniczka w piśmie z dnia 15 października 2015 roku wniosła o oddalenie wniosku. Wskazała, iż wnioskodawczyni i uczestniczka są spadkobiercami po zmarłym w dniu 2 maja 2012 roku J. K. (1). E. K. zamieszkiwała ze swym ojcem. Spadkodawca był w podeszłym wieku, wymagał opieki oraz uwagi. Uczestniczka nie zamieszkiwała razem ze spadkodawcą, aczkolwiek regularnie odwiedzała spadkodawcę, pomagała mu w codziennych czynnościach i opiekowała się nim. Również podniosła, iż nie jest prawdą stanowisko wnioskodawczyni, iż spadkodawca nigdy nie korzystał z żadnych instytucji bankowych. W dniu 15 marca 2010 roku spadkodawca zawarł z Kasą S. umowę pożyczki nr (...) na kwotę 17.300 zł. Wnioskodawczyni wiedziała o zaciągniętym zobowiązaniu, bowiem część kwot uzyskanej z kredytu spadkodawca przekazał na jej rzecz, ze względy na ciężką sytuację finansową i osobistą w jakiej znajdowała się wnioskodawczyni. Na przełomie 2008/2009 wnioskodawczyni informowała rodzinę o rozwodzie ze swoim mężem Z. K. (1) oraz o wynajęciu mieszkania w Niemczech. W tym samym czasie wnioskodawczyni dokonała zakupów mebli oraz elementów wystroju mieszkania. Wszystkie zakupione przedmioty składowała w mieszkaniu swego ojca i następnie przetransportowała je do Niemiec. Spadkodawca wielokrotnie wspominał córce- D. S. oraz wnukowi M. S. o udzielanej wnioskodawczyni na szeroką skalę pomocy finansowej chcąc wspomóc córkę w tym przełomowym dla niej momencie życia. Nadto w okresie 2008-2010 sytuacja finansowa wnioskodawczyni była na tyle zła że jej córka A. K., zamieszkująca w Niemczech nie mogła pojawić się na pogrzebie swojej babci, żony spadkodawcy J. K. (2). Spadkodawca wyrażał chęć wykupienia na własność lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w I. o czym otwarcie rozmawiał ze swoją rodziną. Wnioskodawczyni nie poczyniła żadnych kroków w celu zdobycia wiedzy na temat przedmiotu spadku czy zobowiązań na nim ciążących. Nie kontaktowała się z rodziną, a rozmowy z D. S. odbywały się za pośrednictwem adwokata. Jako absurdalne wskazała uczestniczka twierdzenia wnioskodawczyni, iż w mieszkaniu spadkodawcy nie było żadnych dokumentów dotyczących zobowiązań spadkodawcy. Uczestnika po śmierci ojca postanowiła uregulować zaciągnięte zobowiązania. Wiedziała bowiem, że zaciągnięty przez spadkodawcę kredyt jest ubezpieczony. W tym celu udała się do mieszkania spadkodawcy aby skserować umowę pożyczki i wystosować odpowiednie pismo do Kasy S.. W szufladzie z dokumentami znalazła również umowę pożyczki z 2010 roku. Uczestniczka skserowała dokumenty, po czym odniosła je na miejsce. Trudno zatem przyznać rację twierdzeniu wnioskodawczyni, iż nie mogła ona znaleźć odpowiednich dokumentów, skoro znajdowały się tam dokumenty sprzed kilku lat. (...) regularnie począwszy od marca 2010 roku wysyłał na adres spadkodawcy rachunki oraz informację o aktualnym stanie zadłużenia. Wnioskodawczyni nie podjęła żadnej próby ustalenia czy rodzina posiada jakiejkolwiek informacje o ewentualnych zobowiązaniach spadkodawcy, przy czym spadkodawcy nigdy nie ukrywał faktu, iż korzysta z usług instytucji bankowych. Ciężko dać wiarę twierdzeniom wnioskodawczyni, która jak przyznaje zamieszkiwała wspólnie ze spadkodawcą, iż nie miała wiedzy o zobowiązaniach, bądź też nie mogła się o nich dowiedzieć.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

W dniu 2 maja 2012 roku zmarł J. K. (1). W dacie śmieci był wdowcem i zamieszkiwał w I. przy ul. (...). Miał dwie córki E. K. i D. S..

Dowód: odpis skrócony aktu zgonu J. K. (1) k.9,

odpis skrócony aktu małżeństwa E. K. k. 10,

odpis skrócony aktu małżeństwa D. S. k. 11

J. K. (1) w dniu 15 marca 2010 roku zawarł ze Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo- Kredytową im. F. S. z siedzibą G. umowę pożyczki konsumenckiej na cele mieszkaniowe nr (...) na kwotę 17.300 zł i w dniu 5 stycznia 2012 roku zawarł kolejną umowę pożyczki nr (...) na kwotę 30.000 zł.

Dowód: umowa pożyczki konsumenckiej na cele mieszkaniowe nr

(...) z dnia 15 marca 2010 roku k. 90-93, umowa pożyczki nr

(...) z dnia 5 stycznia 2012 roku k. 13-18

Zobowiązanie z umowy pożyczki z dnia 5 stycznia 2012 roku nie zostało spłacone przez J. K. (1). O śmierci spadkodawcy Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową im. F. S. z siedzibą G. zawiadomiła D. S..

Dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 8 października 2014 roku k. 92, zgłoszenie

roszczenia k. 179-180

E. K. od 1992 roku zamieszkuje wraz z córka A. K. w B.. Nie mniej utrzymywała częsty kontakt ze swym ojcem i w czasie pobytu w Polsce mieszkała w lokalu przy ul. (...), którego obecnie jest najemcą. Posiadała również wiedzę o zobowiązaniach swego ojca. Obecnie uczy się w szkole w zawodzie kosmetyczki i otrzymuje pomoc finansową z niemieckiego urzędu pracy.

Dowód: zeznania świadka A. W. k. 105-107, zeznania świadka

A. K. k. 107-109, przesłuchanie wnioskodawczyni

k.479, dokumenty o dochodach wnioskodawczyni k. 294-467, zeznania

świadka K. K. k. 155-157, zeznania świadka M.

S. k. 139-141, zeznania świadka E. B.

k.141-143, zeznania uczestniczki D. S. k. 482-483

D. S. zamieszkuje w P., gdzie prowadzi działalność gospodarczą. Utrzymywała bliskie relacje ze swym ojcem, często go odwiedzała i mu pomagała. Posiadała również wiedzę o zobowiązaniach finansowych spadkodawcy.

Dowód: zeznania świadka M. S. k. 139-141, zeznania świadka

E. B. k.141-143, zeznania świadka K. K.

k. 155-157, zeznania uczestniczki D. S. k. 482-483

Sąd zważył co następuje

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o przedłożone dokumenty jak również w oparciu o zeznania świadków, zeznania wnioskodawczyni i uczestniczki D. S.. Odnosząc się do dokumentów, to ich treść nie była kwestionowana. Natomiast odnosząc się do zeznań świadków to ich wiedza w zakresie przedmiotu postępowania miała różny charakter i była uwarunkowana stopniem znajomości i pokrewieństwa z wnioskodawczynią i uczestniczką D. S.. Świadkowie A. W. k.105-107 i A. K. 107-109 w treści swych zeznań wskazywały, iż wnioskodawczyni nie miała wiedzy w zakresie zobowiązań finansowych swego ojca J. K. (1). Nie mniej A. W. w treści swych zeznań podała, iż wskazywała wnioskodawczyni aby przejrzała dokumenty swego ojca k.105. Natomiast świadkowie M. S. 139-141 i E. B. 141-143 podnosili w swych zeznaniach, iż E. K. posiadała wiedzę o zobowiązaniach finansowych swego ojca. Z kolei świadkowie K. K. k.155-157, B. Ś. k. 143-144, Z. K. (2) k.144-146 nie posiadali istotnej wiedzy w zakresie przedmiotu postępowania. Natomiast świadek P. G. wskazał w swych zeznaniach ich doręczał spadkodawcy emeryturę k. 252-253 i nie posiadał wiedzy w zakresie przedmiotu postępowania.

Zgodnie z art. 1015 § k.c. oświadczenie o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku może być złożone w czasie 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania do spadku. Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku (§2 zd. 1 art. 1015 k.c.). Z kolei w myśl z art. 1019 § 2 k.c. jeżeli spadkobierca, który pod wpływem groźby lub błędu nie złożył żadnego oświadczenia (o przyjęciu lub odrzuceniu spadku) w terminie, może uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu. Zgodnie z art. 1019 § 1 k.c. jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami: uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem, spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd (art. 1019 § 3 k.c.).Spadkobiercy przysługuje uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia lub braku oświadczenia, jeżeli składający był w błędzie co do treści czynności prawnej (art. 84 k.c.) oraz, jeżeli błąd był istotny zarówno obiektywnie jak i subiektywnie. Błąd ten może mieć postać błędu dotyczącego osoby spadkodawcy, tytułu powołania i - jak w przedmiotowej sprawie - przedmiotu spadku. W tej ostatniej sytuacji chodzi o brak wiedzy o rzeczywistym stanie majątku spadkowego (tak Elżbieta Skowrońska - Bocian Komentarz do kodeksu cywilnego księga czwarta spadki Warszawa 2005 str. 197).

W ocenie Sądu wnioskodawczyni posiadała wiedzę w zakresie przedmiotu spadku i zobowiązań finansowych swego ojca. Zarówno świadkowie A. W. k.105 A. K. k.108, K. K. k.156 oraz wnioskodawczyni k. 480 w treści swych zeznań wskazywali, iż spadkodawca był osobą która unikała kredytów i ostrzegał innych przed tego typu zobowiązaniami finansowymi. Tym samym fakt podjęcia takiej decyzji było niewątpliwie dla J. K. (1) ważnym wydarzeniem i musiała być również ważna przyczyna takiej decyzji. Taką przyczyną mógł być niewątpliwie wykup mieszkania, gdzie zamieszkiwał spadkodawca. Mieszkanie to miało charakter lokalu komunalnego, a spadkodawca chciał poczynić starania aby tą kwestię uregulować, na co w swych zeznaniach wskazywała świadek K. K. k. 156. Obecnie najemcą tego mieszkania jest wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni była córką spadkodawcy, która mimo iż zamieszkuje w B. często przejeżdżała do I. i w tym czasie przebywa w mieszkaniu ojca, gdzie miała z nim dobre relacje. Jak wskazała spadkodawca dużo jej opowiadał k.478. Ostatni raz odwiedziła ojca w marcu 2012 roku k.481. Zarówno E. K. i D. S. jako córki spadkodawcy były dla niego osobami najbliższymi. Skoro uczestniczka w toku postępowania jak i w trakcie przesłuchania w dniu 9 września 2016 roku k.483 wskazywała, iż posiadała wiedzę o zobowiązaniach finansowych ojca to brak jest przesłanek do przyjęcia, iż wnioskodawczyni takiej wiedzy nie posiadała i aby ojciec o takim fakcie ją nie poinformował. Również oprócz twierdzeń nie przedstawiła dowód, iż uczestniczka D. S. zabroniła J. K. (1) poinformowania wnioskodawczyni o zobowiązaniach finansowych oraz nie wskazała przyczyny takiego zachowania uczestniczki, a samo twierdzenie nie jest dowodem. Nadto jak zeznała świadek E. B. k.143 J. K. (1) liczył na to, iż wnioskodawczyni pomoże mu spłacać zobowiązania zaciągnięte na wykup mieszkania. Tym samym skoro J. K. (1) liczył na pomoc córki w spłacie pożyczki, to wnioskodawczyni w ocenie Sądu posiadała o tym fakcie wiedzę. Również jak wskazała wnioskodawczyni dokumenty swego ojca zaczęła przeglądać dopiero po otrzymaniu wezwania z Wierzytelności (...) k. 482.

Mając powyższe na uwadze brak jest podstaw do przyjęcia, iż wnioskodawczyni pozostawała w błędzie co do przedmiotu spadku i Sąd oddalił wniosek o zatwierdzenie uchylenia się do skutków prawnych nie złożenia oświadczenia woli o odrzuceniu spadku w terminie przez wnioskodawczynię (punkt pierwszy postanowienia). Kosztami postępowania Sąd obciążył wnioskodawczynię uznając je za uiszczone (punkt drugi postanowienia).

SSR Marcin Sroczyński

ZARZĄDZENIE

1. Odpis postanowienie z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi

wnioskodawczyni i pełnomocnikowi uczestniczki D. S.

2. Przedłożyć z wpływem apelacji lub za 21 dni

SSR Marcin Sroczyński

I. dnia 10 października 2016 roku